BİYOGRAFİLER

ADİL BEY : 1868-1928 arası yaşamış olduğu bilinmektedir. Güzel Sanatlar Okulu’nda hazırlık sınıfı öğretmeni olup İtalya’da eğitim görmüştür. İtalya’daki eğitimi sırasında “…Roma Sanayi Nefise Mektebi talebelerinden, Mariyano’ nun şakirtlerinden olduğu bilinmektedir. Sanayi-i Nefise Mektebi’ne 1900’lerde öğretmen olarak kabul edilmiş ilk Türk ressamıdır. 1902’den sonra da aynı okulun başlangıç sınıflarının karakalem resim öğretmeni olmuştur. Cumhuriyet döneminde Kız Güzel Sanatlar Okulu’nda Mihri Müşfik’ten sonra müdürlük yapmıştır.

AHMET ALİ PAŞA : 1841-1906/7 arası yaşamış olduğu bilinmektedir. Üsküdar doğumludur . Henüz Tıbbiye öğrencisi iken aynı okulun resim öğretmen yardımcılığına getirilmiştir. Kabiliyeti nedeniyle Abdülaziz tarafından 1862’de Paris’e resim öğrenimi için Mektebi Osmaniye’ye gönderilmiştir. Yurtdışı eğitimi sırasında “…Gustave Boulanger ve Gerome’un talebelerinden…” olduğu bilinmektedir. Yurda döndükten sonra yüzbaşı rütbesiyle Tıbbiye Mektebi’nin resim öğretmenliğine getirilmiş, aynı zamanda saraya yaver olarak hizmet vermiştir. 1890’da rütbesi Ferikliğe (korgeneral) kadar yükselerek kendisine, mabeyn ressamı ünvanı verilmiştir. Ayrıca 1892’de yabancı misafir teşrifatçılığına atanan sanatçı, Osman Hamdi Bey yönetimindeki Sanayi Nefise Mektebi Sergileri için jüri üyeliğine getirilmiş olduğu bilinmektedir.

AHMET MÜNİB BEY : Sanatçının “Halil Bey’in öğrencisi” olduğu bilinmektedir.

AHMET RIFAT : Sanatçının “Ressam Zonaro’nun öğrencisi” olduğu bilinmektedir.

AHMET ZİYA BEY : 1869-1938 arası yaşamış olduğu bilinmektedir. Harbiye’den 1887’de mezun olan sanatçı, Kuleli’de Osman Nuri Paşa’dan ve Harbiye’de Hoca Ali Rıza’dan resim dersleri aldığı bilinmektedir. Ahmet Ziya Bey, 1894’e kadar Harbiye resimhanesinde çalışmış, yüzbaşılığa yükseldiğinde Kuleli’de Osman Nuri Paşa’nın yardımcılığına getirilmiştir. 1898-1905 arası Mekâtibi Askeriye Matbaası müdürlüğüne atanan sanatçı, 1905’te binbaşı olmuş ve 1913’te kurulan Osmanlı Ressamlar Cemiyeti idare heyeti başkanlığına getirilmiştir.

ANNA ASLAN : Sanatçının hangi tarihler arası yaşadığı bilinmemektedir. Ancak Vicen Aslanyan ve Noarte Aslan’ın kızkardeşi olduğu ve kendisinin ya da kız kardeşinin Yervant Osgan Efendi’nin eşi olduğu düşünülmektedir. Ayrıca, Mango’nun öğrencisi olduğu bilinmektedir.

A(E)RMANAK GOLANCİYAN : Hakkak (gravür) olan sanatçının hangi tarihler arası yaşadığı bilinmemektedir. Sanayi Nefise mezunu olduğu bilinmektedir.

VİCEN ASLAN(YAN): 1865-1935 arası yaşamış olduğu belirtilirken, sanatçının ölüm tarihini 1942 olarak belirten araştırmacılar da vardır. 1883-1887 arası Sanayi Nefise’de eğitim almıştır. Sanatçının Galatasaray Lisesi ve çeşitli Ermeni okullarında resim öğretmenliği yaptığı bilinmektedir.

B. Z(C)ANOTTİ : Sanatçının hangi tarihler arası yaşadığı ve eğitimi hakkında bilgi elde edinilememiştir. Ancak 1902 yılında Malumat matbaasında çalışmış olduğu bilinmektedir.

EMİLİO DELLA SUDDA : İstanbul doğumlu olduğu bilinen sanatçının ailesi İtalya kökenlidir. II. Abdülhamid döneminde 1845-1902 arası İstanbul’a gelmiş olan Benjamin-Constans’ın öğrencisi olduğu bilinmektedir. Ayrıca Afife Batur bir makalesinde; “ Emilio della Suda Bey, Faik Paşa della Suda’nın oğlu, nişanlar alıyor ve Beyoğlu’nda tablolarını sergiliyor. Bu ressam Emilio, Lyon’deki Expo International’de resim kategorisinde 3.’lük ödülünü almıştır.” olarak belirtmektedir.

FAUSTO ZONARO : 1854-1929 arası yaşadığı bilinmektedir. Taş yontucusu olarak başladığı sanat hayatına Verona’da Accademia Cignaroli’de bir süre eğitim görmüş, daha sonra Roma Güzel Sanatlar Okulu’nu bitirmiştir. 1880’li yıllarda İtalya’da çeşitli sergilere katılmış olan ressam, Paris’te bulunduğu yıllarda 1889 Salonu’na katılma fırsatı bulduğu bilinmektedir. 1891 yılında eşinin de ısrarı üzerine Venedik’ten İstanbul’a gelmiş, Taksim’de bir eve yerleşmiş ve burada 1911’de Trablusgarp Savaşı’na kadar kalmıştır. 1897’de saray ressamı olmuş ve II. Abdülhamid tarafından birinci dereceden Mecidiye nişanıyla ödüllendirilen Zonaro’ya, saray tarafından resim sipariş edilmiş olduğu bilinmektedir.

GUILIO MONGERİ : Hakkında yeterli bilgi bulunmayan sanatçının İtalya, Milano doğumlu olduğu bilinmektedir. 1900-1934 arasında Türkiye'de mimari eğitim vermiş ve uygulama yapmıştır. Mimarın, Alexandre Vallaury’den sonra (1883-1908) Mimarlık Bölümünün başına geçtiği ve 1928’e kadar Vallaury’nin kurduğu eğitim düzenini değiştirmeden devam ettirmiş olduğu belirtilmektedir. Sanayi-i Nefise Mektebi’nde hocalığı sırasında ve İstanbul’daki yapılarında batı etkisinden söz edilen Mongeri için “Neo-klasik mimarlık akımına Bizans motiflerini uygulamak gibi farklı bir yaklaşımda …” bulunduğu “Avrupa-Latin mimarisini” sürdürdüğü Akademide Ottoman ve Rönesans olmak üzere iki tarz mimari okutulduğu ve Vedat Bey ile Mongeri’nin bu iki ekolün hocaları olduğu kaynaklardan elde edilen bilgiler arasındadır.

GEORGES LEMARE : Sanatçının hangi tarihler arası yaşadığı bilinmemekle birlikte kuzey Fransa kökenli olup, İstanbul’da yaşamış olduğu bilinmektedir. Ayrıca Ressam Bugro’nun öğrencilerindendir.

HALİD NACİ BEY : 1875-1927 arası yaşamış olduğu bilinmektedir . Sanayi Nefise mezunlarından olan Halid Naci Bey’in , Bahriye’de öğrenciyken önce Bahriye Nazırı Hüseyin Hüsnü Paşa’nın daha sonra Abdülhamid’in karakalem portrelerini yaparak, sarayın taktirini kazanıp askeri öğrenci olarak bu okula girdiği ve 3 yıllık bir eğitimden sonra birincilikle bitirdiği bilinmektedir. Kurulmakta olan Yıldız Çini Fabrikası’nda görevlendirilmek üzere, Paris’e Sevr Çini Fabrikası’na çinicilik ressamlığı öğrenimi için gönderilmiş, yurda dönüşte Yıldız Çini Fabrikası’nın baş ressamlığına getirilmiştir. Sanatçı Paris dönüşü 1906’a kadar binbaşılığa kadar terfi etmiştir. Yüzbaşılığı zamanında (1902-1904), Bahriye Mektebi’nde resim öğretmenliği yapmış olduğu bilinmektedir.

HALİL PAŞA : 1856/7-1939/40 arası yaşamış olduğu bilinmektedir.1873’te mühendishane’den mezun olan sanatçı, 1878’de Paris’e giderek burada Gerome ve Courtois’ten resim dersleri almıştır. 1888’de yurda dönen sanatçı binbaşı olarak 1888-1900 arası Tıbbiye’de ve 1906’a kadar ise Harbiye’de resim öğretmenliği yapmıştır. Sanatçı yurtiçi ve yurtdışı pek çok sergiye katılmış olup, “Sanatçının 2. İstanbul Salon Sergisi’ne katıldığı 123 numaralı kadın portresi, Paris Sergisi’nde mükafat aldığı bilinmektedir. Resmin üzerinde Paris Sergisi numarası 1514 bulunmaktadır”.

HAMDİ KENAN BEY : Sanatçının 1870’te doğduğunun bilinmesine karşın ölüm tarihi ve hakkında herhangi bir bilgiye ulaşılamamıştır. Sanayi Nefise öğrencilerindendir.

İZZET BEY : 1880-1918 arası yaşamış olduğu bilinmektedir. 1914’ten önce Sanayi-i Nefise Mektebi’nden mezun olduğu bilinmektedir.

GEORGES CHRİSTİDÈS : Sanatçı hakkında yeterince bilgi elde edilememesine karşın, İtalya Floransa Akademisi öğrencilerinden olduğu ayrıca, aynı akademide profesör Ciaranfi, Burchi ve Fattori’den dersler alarak çok iyi dereceyle mezun olduğu bilinmektedir.

J. F. W(B)ASMAGİDÈS EFENDİ : Yunan asıllı, İstanbul doğumlu sanatçının ressam Zonaro’nun öğrencilerinden olduğu bilinmektedir “Nico Basmagides Paolides” olarak bahseden Zonaro, sanatçıya verdiği 29 Aralık 1897, 27 Ocak 1898, 27 Nisan 1898 ve 14 Haziran 1898 tarihli her dersten, 3.36 lira almış olduğunu belirtmektedir. Celal Esat Arseven’in anılarında; “Pavlidis, Basmacidis, Alektorides isimlerinde üç ressamla tanıştım. Sanayi-i Nefise’de tahsil eden bu üç ressam Beyoğlu’nda Parmakkapı’da bir gece atölyesi açmışlardı. Büyük petrol lambalarıyla aydınlanan bu atölyede her akşam çıplak modelden resme çalışıyorlardı. Ben de bunlara katıldım ve atölyeye devama başladım. Adeta Monmart ressamlarının atölyeleri havasında olan bu atölyede o zaman tedariki müşkül olan kadın modeller bulunuyor ve bunun etrafına toplanarak resimler yapıyorduk. Seanslardan sonra da gitara, mandolin, şarkı, sohbet ile eğleniyor gece yarılarına kadar oturuyorduk.” demektedir.

KAMİL BEY (TEPEDELENLİOĞLU) : Sanatçı hakkında bilgi edinilememesine karşın, Semra Germaner “…özellikle ramazanda Direklerarası’ndaki dükkanlarda resim sergileri açılmakta, Üsküdarlı Ali Rıza Bey, Kuleli İdadisi kozmografya muallimi yüzbaşı Ahmet Ziya Bey, Tepedelenli Kamil Bey, Tekezade Said Bey ve tığ gibi mülazım Sami Bey gibi ressamların tablo sergiledikleri…” nden bahsetmektedir.

LEONARDO DE MANGO : 1843-1930 arası yaşamış olduğu bilinmektedir. Girdiği bir yarışma sonucu Napoli Akademisi’ne girmiş, eğitimini tamamladıktan sonra Doğu’ya geziler yapmıştır. 1883’te İstanbul’a gelen sanatçı, 1911 Trablusgarp Savaşı nedeniyle bir süreliğine Türkiye’den ayrılmış ancak daha sonra dönüşünden 1930’a kadar İstanbul’da kaldığı bilinmektedir.

LİNA GABUZZİ : Sanatçının hangi tarihler arası yaşadığı bilinmemektedir. Ancak, İpek Aksüğür Duben sanatçıyı, “…II. Abdülhamit’in doktorunun kızı…” olarak belirtmektedir. Babası olduğu düşünülen Doktor Gabuzzi, İspanyol elçilik personelindendir. Buna karşın A. Thalasso sanatçının ailesinin İtalyan asıllı olduğunu belirtmiştir. Ayrıca sanatçının S. Valeri ve P. Bello’dan ders aldığı da bilinmektedir.

LORENZO VALERİ : Hakkında yeterli bilgi edinilemeyen sanatçı, Salvatore Valeri’nin kardeşi olduğu bilinmektedir.

M. DE FORCADE: Hakkında yeterli bilgi edinilemeyen sanatçının, aslen Fransız olduğu ve İstanbul’da yaşamış olduğu bilinmektedir.

M. DE LORME COPELLO : Hakkında yeterli bilgi edinilemeyen sanatçının, aslen Fransız olduğu ve Chaplin Ekolünden olduğu bilinmektedir.

BAYAN DES GOZİS : Hakkında yeterli bilgi edinilemeyen sanatçı, Paris Akademi Julian’den mezundur ve ayrıca M. Bouguereau’dan da ders almış olduğu bilinmektedir.

MARİ(ANNE) RİCCİ MONTAGNANİ : Hakkında yeterli bilgi edinilemeyen sanatçı, Paris’te gördüğü eğitim sırasında, Venedik’teki sergiye katılarak madalya almış olduğu bilinmektedir.

MESRUR İZZET BEY : Hangi tarihler arası yaşadığı bilinmeyen sanatçı, Sanayi Nefise Mektebi’nin ilk heykel öğrencilerinden olduğu bilinmektedir. Ayrıca 1908 yılında kurulan Osmanlı Ressamlar Cemiyeti kurucuları arasında yer almıştır. Bununla birlikte 1912-1915 arası Yıldız Çini Fabrikası’nda müdür olarak görev aldığı bilinmektedir.

MİTHAT REBİİ BEY : Gravür sanatçısıdır. Sanayi Nefise öğrencilerindendir. Ayrıca Osmanlı Ressamlar Cemiyeti’ne destek ve yardımcı olduğu bilinmektedir.

M. de BELLA : Hakkında yeterince bilgiye ulaşılamayan sanatçının aslen Romalı olup, Münih’te eğitim aldığı ve İstanbul’da yaşamış olduğu bilinmektedir.

N. ALECTORİDÈS : Sanatçının hangi tarihler arası yaşamış olduğu bilinmemesine karşın, Üsgüb’ün Hambil kazasında doğduğu bilinmektedir. Üsküdar Berberyan Lisesi’nde ve Robert Koleji’nde resim öğretmenliği yapmıştır.Ayrıca Ressam Zonaro’nun öğrencilerinden olduğu bilinmektedir. Celal Esad Arseven anılarında; “Pavlidis, Basmacidis, Alektorides isimlerinde üç ressamla tanıştım. Sanayi-i Nefise’de tahsil eden bu üç ressam Beyoğlu’nda Parmakkapı’da bir gece atölyesi açmışlardı. Büyük petrol lambalarıyla aydınlanan bu atölyede her akşam çıplak modelden resme çalışıyorlardı. Ben de bunlara katıldım ve atölyeye devama başladım. Adeta Monmart ressamlarının atölyeleri havasında olan bu atölyede o zaman tedariki müşkül olan kadın modeller bulunuyor ve bunun etrafına toplanarak resimler yapıyorduk. Seanslardan sonra da gitara, mandolin, şarkı, sohbet ile eğleniyor gece yarılarına kadar oturuyorduk.” demektedir.

NOARTE ASLAN : Sanatçının hangi tarihler arası yaşadığı bilinmemektedir. Ancak Vicen Aslanyan ve Anna Aslan’ın kızkardeşi olduğu ve kendisinin ya da kız kardeşinin Yervant Osgan Efendi’nin eşi olduğu düşünülmektedir. Ayrıca, Mango’nun öğrencisi olduğu bilinmektedir.

O. MİASER : Sanatçı hakkında bilgi elde edinilememiş ise de, 1903 Mayıs’ında Singer Mağazası’nda açılan sergisiye katılmış olduğu bilinmektedir.

OSMAN HAMDİ BEY : 1842-1910 arası yaşamış olduğu bilinmektedir. Sanatçı, 1857’de Paris’e Hukuk eğitimi için gitmişse de resme olan eğilimi neniyle, Paris Güzel Sanatlar Okulu’nda ve özel atölyelerde (Boulanger ve Gerome) çalışmıştır. 1868’de İstanbul’a dönüşten sonra Mithat Paşa’nın yanında Yabancılara İlişkin İşlerin Müdürü olarak 2 yıl Bağdat’ta görev yapmıştır. 1881’de müze müdürü, 2 Aralık 1882’de Sanayi Nefise Mektebi’ni kurmuş ve oraya da müdür olmuştur. 2. İstanbul Salon Sergisi sırasında, Müze müdürü olduğu bilinmektedir.

PATROKIL CAMPANAKİ : Patrokıl Campanaki hakkında yeterli bilgi elde edilememesine karşın İpek Aksüğür “eski komedi tiyatrosunu yapan mimar” olarak bahsetmektedir. Ayrıca Said Duhani sanatçı hakkında, “… Meşrutiyet Caddesi’nde Hotel Romans’ın tam karşısında Belediye amfiteatrı vardır. Burası Abdülhamid devrinde, İstanbul Şehremini rahmetli Rıdvan Paşa tarafından mimar Campanaki’ye yaptırılmıştı…” ifadesini kullanmıştır.

PHILIPPE BELLO : 1831-1911 arası yaşamış olduğu bilinmektedir. Venedik doğumlu olan sanatçı, mimarlık ve resim alanında kendi kendini yetiştirmiş, çeşitli yerlere seyahat eden sanatçı Kırım Savaşı sırasında İstanbul’a gelmiş, ilk resim çalışmalarını da yine İstanbul’da Naum Tiyatrosu’nun yöneticisi Merlo ile yapmıştır. 1866’da İstanbul’da bir Levanten ile evlenen sanatçı 1893’te Yeşilköy’e yerleşmiştir. 1909’a kadar Sanayi-i Nefise Mektebi’nde Mimarlık Bölümü yardımcı öğretmen olduğu bilinmektedir.

R. COPELLO : Hakkında yeterli bilgiye ulaşılamamasına karşın, “…kusursuz bir eş…” olarak betimlenen sanatçı, aslen Fransız olup İstanbul’da yaşamış olduğu bilinmektedir.

RIFAT BEY : Sanatçının hangi tarihler arası yaşadığı bilinmemektedir. Ancak 1881 tarihli 2. ABC Sergisi için Osmanlı Gazetesi 19 cumadelevvel 1298 (18 Nisan 1881) No:74’de çıkan sergi ile ilgili bir eleştiri yazısında yazar Abdullah Kamil Bey, Rıfat Bey hakkında, “… Geçici Bayındırlık İdaresi memurlarından Kadıköy Belediye muavini ve karye-i mazbure (karye:köy) rıhtım ve limanın imtiyaz sahibi mühendisi Yusuf Bey’in on iki yaşındaki oğlu Rıfat Bey, esasen hasta/sakat olduğu halde sanata olan ilgisini, bedenini yakalamış olduğu engellere rağmen, devamlı olarak bu sanatının sevildiği fakat (fiziksel durumu) rahatsızlık veren (bir şekilde) ruhu daraltmaktadır.”
( “…Sâbık Nafıa Nezareti memurlarından Kadıköy Daire-i Belediye Muavini ve karye-i mazbure rıhtım ve limanının sahib-i imtiyazı mühendis Yusuf Bey’in on iki yaşındaki mahdumu Rıfat Bey haddizatında alil-ül-vücud olduğu halde san’at-ı tersime olan meyil ve muhabbetini avarız-ı cismaniyesinin dûçar ettiği zâfiyete tercih ederek mütemadiyen bu san’at-ı mergube ve fakat müz’iceye hasr-ı nefs etmektedir.^”

Ayrıca Fausto Zonaro hatıratında, 1902 yılında Rıfat Bey’e 8 resim dersi verdiğini ve karşılığında 4.00 lira aldığını belirtmiştir.

SALVATOR VALERİ : 1856-1946 arası yaşamış olduğu bilinmektedir. Roma Okulu öğrencilerinden olduğu bilinen sanatçı, San Luca Akademisi’nde resim eğitimi almıştır. 1880’lerin başında, İstanbul’a gelmek için İtalya’dan ayrılmış, burada İngiliz elçisi Lord Dufferin’in tavsiyesi üzerine, yeni kurulan Sanayi Nefise Mektebi’ne yağlıboya atölyesine öğretmen olduğu bilinmektedir.

SİNGER TİCARETHANESİ : Singer Ticarethanesi’nin, Singer Sergileri adı altında 1903-1906 arası, Beyoğlu Doğruyol’da 343 numaralı Singer Mağazası’nda açmış olduğu bilinmektedir. Sergilerin ilki 1903’te Mayıs ayında gerçekleştirilmiştir.

STEFANO FARNETTİ : Hangi tarihler arasında yaşamış olduğu bilinmeyen sanatçı hakkında A. Thalasso “Salom doğumlu olan sanatçının ailesi Fransız’dır. İtalya’da başlamış olduğu sanat eğitimini Paris’te tamamlamış olup, Napoli Okulu’nun öğrencisidir…” ifadesini kullanmıştır.

ŞEVKET BEY : 1876-1944 arası yaşamış olduğu bilinmektedir. 1897’de Sanayi-i Nefise Mektebi’nden mezun olmuş, öğretmen okullarında ve Galatasaray Lisesi’nde resim öğretmenliği yapmıştır.

THALİA FLORAS : Sanatçının hangi tarihler arası yaşamış olduğu bilinmemektedir. Yunanistan ile Trakya kökenli olduğu belirtilen sanatçı Monyo Akademisi öğrencilerinden olduğu bilinmektedir. Ayrıca Münih Okulu’ndandır. Sanatçı, “Paris’te teşhir ettiği resimden dolayı mükafata nail olmuştur”.

YERVANT OSGAN EFENDİ : 1855-1914 arası yaşamış olduğu bilinmektedir 1873’te Roma Güzel Sanatlar Akademisi’ne, 1878’de ise Paris Güzel Sanatlar Akademisi’ne girmiştir. Pek çok ünlü sanatçıdan dersler alan Y. Osgan Efendi, 1883’ten itibaren Sanayi-i Nefise’de heykel öğretmenliği ve müdür yardımcılığı görevlerini ölümüne kadar sürdürmüştür. Ayrıca Vicen Aslanyan’ın kız kardeşlerinden biriyle (Anna, Noarte) evlenmiş olduğu bilinmektedir.

VİRGİNİE STOLZENBERG : Hakkında yeterli bilgiye ulaşılamayan sanatçı, Polonyalı bir aileden olup, Guillemet Akademisi öğrencilerinden olduğu belirtilmektedir.

WARNİA ZARZECKİ : 1850’de doğduğu bilinen sanatçının hangi tarihte öldüğü bilinmemektedir. Polonyalı sanatçı, resim öğrenimine Varşova Güzel Sanatlar Akademisi’nde başlamış, daha sonra Münih Okulu’na devam etmiştir. Celal Esat Arseven sanatçının Monyo Akademisi öğrencilerinden olduğunu belirtmektedir. 1883’te İstanbul’a gelen sanatçı, aynı yıl, Sanayi-i Nefise’de yağlıboya atölyesinde görevlendirilmiştir, sanatçının karakalem resim öğretmenliği yapmış olduğunu belirtmiştir.

* A. Esra Kıvanç, İstanbul Salon Sergileri ve Sergileme Geleneğinin Oluşumuna Katkıları (yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara: Hacettepe Üniversitesi, 2004.